انسان روزهایی که بر او می‌گذرد را هرگز نخواهد دید

خبرگزاری مهر - گروه دین و اندیشه: بعد از قرآن کریم، حدیث دومین منبع و سند دین شناسی و تعیین کننده راه سعادت انسان‌ها است. تکیه بر این منبع حیات بخش در برخی حوزه‌های دین پژوهی همچون فقه و بخش‌هایی از اخلاق بیشتر و گسترده‌تر است؛ زیرا اصول این دانش‌ها در قرآن به اجمال و اشاره آمده و تفصیل آن را باید در حدیث یافت.

حضرت آیت الله خامنه ای همواره در ابتدای درس خارج فقه خود که تا پیش از کرونا، چندین سال منظم برگزار گردید به قرائت و تبیین و شرح یک حدیث می‌پرداختند.احادیثی که با مضامین اخلاقی و اجتماعی و قابل استفاده برای عموم جامعه است و شرح حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بر احادیث نیز حاوی نکات نو و کاربردی در سبک زندگی اسلامی است.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در ابتدای جلسه درس خارج فقه ۱۷ دی ماه ۱۳۹۳ با استناد به روایتی از امام صادق (ع) می‌پردازند که در ادامه صوت و متن این جلسه تقدیم مخاطبان می‌شود:

عَنِ الصّادِقِ جَعفَرِبنِ‌مُحَمَّدٍ صَلَواتُ اللهِ عَلَیهِما عَن اَبِیهِ عَن آبائِهِ عَلَیهِمُ‌السَّلام قال: قالَ عَلِیٌّ عَلَیهِ‌السَّلام:

مَا مِن یَومٍ یَمُرُّ عَلَی ابنِ آدَمَ اِلاّ قالَ لَهُ ذلِکَ الیَومُ یَابنَ آدَم اَنا یَومٌ جَدیدٌ وَ اَنا عَلَیکَ شَهیدٌ فَقُل فِیَّ خَیراً وَ اعمَل فِیَّ خَیراً اَشهَدُ لَکَ بِهِ یَومَ القِیامَةِ فَاِنَّکَ لَن تَرانِی بَعدَهُ اَبَداً.

روزی به فرزند آدم نگذرد مگر به او بگوید: ای فرزند آدم! من روز تازه‌ای هستم و بر تو گواهم؛ در من خوب بگو و خوب عمل کن تا روز قیامت برای تو گواهی دهم؛ پس از من دیگر هرگز مرا نخواهی دید.(امالی صدوق، ص ۱۰۸)

مَا مِن یَومٍ یَمُرُّ عَلَی ابنِ آدَمَ اِلاّ قالَ لَهُ ذلِکَ الیَومُ یَابنَ آدَمُ! اَنَا یَومٌ جَدیدٌ وَ اَنا عَلَیکَ شَهید

[برمبنای این روایت] امروز که مثلاً روز دوشنبه‌ی چندم این ماه است، همین روز با من و شما مخاطبه می‌کند، حرف میزند. حالا این حرف زدن به چه معنا است؟ آیا واقعاً در عالم معنا یک نوع مکالمه‌ای وجود دارد که از ظرفیّت گوش‌های ما و فهم‌های ما خارج است -که خب، بعید هم نیست؛ اینها را خیلی هم نمی‌شود انکار کرد؛ ممکن است همین باشد- یا نه، مراد مکالمه‌ی عقل ما است، وجدان ما است، فهم ما است، که در واقع دل ما با ما حرف میزند و این مطالب را می‌گوید -عقل ما با ما حرف میزند- به هرحال این مکالمه‌ای است و یکی از معانی بین این روزی که ما در آن صبح کردیم و ما. «امروز» به ما چه می‌گوید؟ می‌گوید من یک روز تازه‌ای هستم؛ گذشته‌ها گذشت، امروز حکم خودش را دارد. تو می‌توانی در این روز به‌نحوی عمل کنی که منقطع باشد از عمل سوئی و زشتی که در روزهای قبل انجام دادی. امروز روز تازه‌ای است و فرصت تازه‌ای است؛ می‌توان در این فرصت کارهایی را انجام داد که ما دیروز آن کارها را نتوانستیم انجام بدهیم، [امّا] امروز می‌توانیم انجام بدهیم. من روز جدیدی هستم و شاهد بر تو خواهم بود، گواه بر تو خواهم بود. یعنی در آن روزی که همه‌ی موجودات عالمِ وجود جان دارند و حرف می‌زنند -وَ تُکَلِّمُنآ اَیدیهِم وَ تَشهَدُ اَرجُلُهُم بِما کانوا یَکسِبونَ -(۱) آن روزی که زمین شهادت می‌دهد، سنگ شهادت می‌دهد، حیوان شهادت می‌دهد، در آن روز، این «روز» هم شهادت خواهد داد. از همه نزدیک‌تر به ما همین روزی است که ما را احاطه کرده.

فَقُل فِیَّ خَیراً وَ اعمَل فِیَّ خَیراً

از این فرصت استفاده کن؛ در این روزی که من هستم سخن نیک بگو؛ در این روز کار نیک انجام بده؛ این فرصت را مغتنم بشمر. می‌توانست این روز در اختیار ما نباشد. اگر ما دیروز یا دیشب از دنیا رفته بودیم -مثل هزاران نفری که دیروز از دنیا رفتند و دیشب از دنیا رفتند؛ من و شما هم می‌شد جزو همان‌ها باشیم- در آن صورت این روز در اختیار ما نبود؛ این فرصت را نداشتیم. حالا خدای متعال فرصت داده است، دیشب ما نمردیم، دیروز نمردیم، امروز را درک کردیم؛ این فرصت در اختیار ما است. در این فرصت، سخن نیک بگو، کار نیک بکن.

اَشهَدُ لَکَ بِهِ یَومَ القِیامَةِ

تا من شهادت بدهم برای تو در روز قیامت که «در روزی که من بودم» این حرف خوب را زد، این کار نیک را انجام داد، این خدمت را به مردم کرد، این بلا را از مؤمنی دفع کرد، مثلاً فرض بفرمائید جلوی این غیبتی را که علیه کسی می‌شد گرفت؛ شهادت بدهم به کار خیر تو.

فَاِنَّکَ لَن تَرانی بَعدَهُ اَبَداً
تو دیگر بعد از امروز، من را -که دوشنبه‌ی چندم این ماه هستم- نخواهی دید؛ ما رفتیم دیگر؛ دیدار ما و تو روز قیامت است که آنجا می‌توانم به نفع تو شهادت بدهم؛ [پس] از این فرصت استفاده کن. کاش دل‌های ما این سخنان را بنیوشد، بفهمد، درک کند و بر طبق آن عمل کند.

۱) سوره‌ی یس، بخشی از آیه‌ی ۶۵؛ «…و دست‌هایشان با ما سخن میگویند، و پاهایشان به آنچه فراهم می‌ساختند گواهی می‌دهند.»